Vorig jaar maart opende het vernieuwde Theater aan de Parade haar deuren. Sinds die tijd waren er vele voorstellingen, maar dit leverde toch een verlies op van € 1,3 miljoen. Ook voor de komende jaren verwacht het theater verliezen. Zonder extra steun van de gemeente is dat niet vol te houden. Exploitant ZNTM heeft de gemeente dan ook om steun gevraagd. Voor de komende 4 jaar gaat het om € 1 miljoen en daarnaast een structurele verhoging van de jaarlijkse gemeentelijke subsidie met € 530.000. Dat is 17,3% meer dan er nu aan subsidie wordt gegeven (€ 3,7 miljoen). Het college van B en W ziet zich genoodzaakt hier mee akkoord te gaan, maar het is aan de gemeenteraad om het geld ook daadwerkelijk beschikbaar te stellen.
De bouw van het nieuwe theater kostte meer dan geraamd. Daarover is al veel geschreven. De Rekenkamer deed een onderzoek en concludeerde ook dat er geen degelijk strategisch plan was voor de exploitatie van het theater en dat dit een risico is. De gemeente is 100% aandeelhouder en eiste dat er een dergelijk plan kwam. Dit plan werd op 18 december tijdens de aandeelhoudersvergadering gepresenteerd. Hierin staan 4 mogelijk scenario's, waarvan het scenario 'Cultureel Ondernemerschap' het meest aansluit op de voorwaarden die gemeenteraad in 2018 heeft aangegeven. In grove lijnen betekent dit dat het theater enerzijds landelijke producties moet brengen, maar ook ruimte moet bieden aan lokale cultuur.
Het brengen van voorstellingen alleen brengt onvoldoende op. Daarom is een grotere bijdrage vanuit de horeca gewenst, maar dat is nu niet mogelijk. Ook kunnen er opbrengsten komen uit verhuur van het theater. Anderzijds kan het ook betekenen dat voorstellingen die niet lopen kunnen worden geannuleerd. Op dit moment zijn er ongeveer 200 voorstellingen gepland. Dat is minder dan waarop was ingezet, maar meer dan in het oude theater plaatsvonden.
ZNTM heeft een meerjarenplanning gemaakt en die bij de gemeente ingediend als basis van hun verzoek. De gemeente laat deze planning onderzoeken door bureau Berenschot en verwacht hiervan begin maart een rapportage. Dan kan ook pas definitief een oordeel worden gegeven. De raad krijgt de mogelijkheid om wensen ten aanzien van dit onderzoek mee te geven.
Het verlies van € 1,3 miljoen over 2024 is veel groter dan de € 265.000 waarmee was rekening gehouden. Het verwachte verlies was gebaseerd op de aanloopkosten die gepaard gaan met het betrekken van het nieuwe pand. Dit moet nu opgevangen worden uit de reserves van de ZNTM. De ZNTM geeft in een brief aan dat ook vaste lasten zijn gestegen. Zo moet er nu jaarlijks € 100.000 meer aan OZB worden betaald. Om kosten te besparen wordt er al gekeken naar personeel en projecten. Hier is een besparing mogelijk van € 600.000. Toch wordt voor de komende jaren rekening gehouden met verliezen van € 735.000 (2025), € 480.000 (2026), € 505.000 (2027) en € 530.000 (vanaf 2028). ZNTM zou extra inkomsten kunnen krijgen als ze zich richt op andere zaken (Business Logic), maar dat sluit niet aan bij de wensen zoals de gemeenteraad die in 2018 heeft opgesteld. Het college vindt dat ook niet wenselijk.
Het college erkent dat binnen de huidige kaders extra steun onvermijdelijk is. Ze realiseert dat ze hiermee de gemeenteraad voor een dilemma zet. Het is kiezen tussen een culturele ambitie en een financiële ambitie. Op korte termijn is al actie nodig. Naast het verhogen van de jaarlijkse subsidie en het toekennen van eenmalige bijdragen (€ 400.000 dit jaar, € 300.000 in 2026, € 200.000 in 2027 en € 100.000 in € 2028) wil het college ook een uitstel van de schuld die de ZNTM nog heeft bij de gemeente. Het gaat om bedragen die gemeente tijdens de bouw heeft voorgeschoten (€ 1,5 miljoen en € 750.000). Het college wil de ZNTM tot 31 december 2028 de tijd geven, terwijl in de oorspronkelijke afspraak oktober 2024 als uiterste datum stond.
Dit geld is niet opgenomen in de begroting. Het college wil de € 1 miljoen grotendeels dekken uit de reserve nieuwbouw theater. Hierin zit nog € 966.691. Voor het restant moet nog een dekking worden gevonden. Een dekking voor de verhoogde subsidie wil het college nog niet geven, omdat ze daarvoor eerst de bevindingen van Berenschot wil afwachten. Het college vindt wel dat het niet ten koste mag gaan van andere culturele subsidies.
Het ligt in de verwachting dat de gemeenteraad niet blij zal zijn met deze situatie. Het college merkt hierbij op: "Natuurlijk willen wij binnen het mogelijke alles in het werk zetten om herhaling bij nieuwe projecten te vermijden. In dat kader kijken we natuurlijk uit naar de bevindingen van de werkgroep die vanuit uw raad is gevormd naar aanleiding van het genoemde rekenkameronderzoek. We zien bovendien de noodzaak om tegenspraak vooraf beter te organiseren en te benutten. Dat betekent dat we met de betrokken partij van een project nog indringender in gesprek moeten over de haalbaarheid. Wij verwachten van die partijen daarbij ook een tegengeluid wanneer iets niet haalbaar is, om wensdenken zoveel als mogelijk te voorkomen. Uiteraard moeten we tevens scherper met uw raad in debat over de uiteindelijk te verwachten exploitatie, naast de aandacht die nodig is voor de benodigde investering voor (ver)nieuwbouw."
