Gemeenteraad

22-May-2024

De gemeenteraad is het hoogste inspraakorgaan in de stad. Dit houdt in dat ze bepalen welk beleid er in de stad wordt gevoerd en ze dient ook toezicht te houden op de uitvoer van dit beleid. De gemeenteraad bestaat uit 39 leden die tijdens de gemeenteraadsverkiezing door de kiesgerechtigden uit 's-Hertogenbosch worden gekozen. Het aantal raadsleden wordt bepaald door het aantal inwoners.

De taak van de gemeenteraad is op om het college van Burgemeester en Wethouders (B en W) te controleren. Dit college is verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van de stad en de uitvoer van de besluiten die door de gemeenteraad zijn goedgekeurd. De uitvoer van het beleid wordt in de praktijk gedaan door ambtenaren, maar het college van B en W blijft hiervoor verantwoordelijk. Ambtenaren zijn verantwoordelijk voor de voorbereiding van de voorstellen die in de raad komen, al worden de voorstellen door het college van B en W ingebracht. Het college bestaat momenteel uit 5 wethouders en de burgemeester.

De gemeenteraad kan ook zelf voorstellen doen voor beleid, al gebeurt dat in de praktijk veel minder vaak. Daarnaast kunnen ook burgers een voorstel inbrengen in de raad, het zogenaamde burgerinitiatief. Iedere inwoner van de stad die minimaal 16 jaar is, kan een dergelijk voorstel doen, zolang het maar niet gaat over de gemeentelijke organisatie, de begroting, belastingen, privézaken, klachten, besluiten van de gemeente waartegen bezwaar- en beroep open staat en onderwerpen waarover de raad het afgelopen jaar een besluit heeft genomen. Er dienen ook minimaal 100 handtekeningen bijgevoegd worden van andere inwoners van de stad die het voorstel steunen.

De gemeenteraad en het college vormen in het zogenaamde duale stelsel het stadsbestuur. B en W vergadert wekelijks op dinsdag. Dan worden alle lopende zaken besproken en tevens bepaald wat er naar de gemeenteraad gestuurd moet worden. Op sommige punten kan het college ook zelfstandig een besluit nemen, zonder dat de gemeenteraad hoeft te worden geraadpleegd; een voorbeeld hiervan zijn de zogenaamde verkeersbesluiten. Dit is mogelijk omdat de gemeenteraad hiermee heeft ingestemd.

De gemeenteraad vergadert 1 maal per maand. Omdat veel raadsvoorstellen nogal complex zijn, worden deze de voorafgaand aan de gemeenteraadsvergadering besproken in zogenaamde commissies. Op dit moment zijn er 4 commissies:
- Commissie Bestuur
- Commissie Omgeving
- Commissie Bedrijvigheid
- Commissie Sociaal.

In een commissie zijn alle raadsfracties vertegenwoordigd, maar niet per se door raadsleden (een partijlid kan dus wel in een commissie zitten, maar niet in de gemeenteraad). De commissie neemt ook geen beslissingen, die worden alleen in de gemeenteraad genomen.

Eenmaal per maand is er ook een Informeren en Ontmoeten. Hier worden commissies nader geïnformeerd door ambtenaren of andere deskundigen, maar kunnen ook burgers hun mening geven. Ze moeten zich dan uiterlijk 24 uur van te voren aanmelden.

Een raadsvoorstel dat in de gemeenteraad wordt besproken kan:
- ongewijzigd worden goedgekeurd
- worden goedgekeurd met amendement (=wijziging in de tekst)
- goedgekeurd met één of meerdere moties (=aanvullende opdracht aan het college)
- worden verworpen.

In uitzonderlijke gevallen wordt een voorstel door het college teruggetrokken en dus niet in stemming gebracht. Het kan ook zijn dat de raad het college verzoekt het voorstel eerst te wijzigen voordat ze er een oordeel over uitspreekt.

De regels waaraan de gemeenteraad zich moet houden zijn vastgelegd in een reglement van orde. De commissies zijn gehouden aan het commissiestatuut. Daarnaast is er een overkoepelend orgaan dat de algemene zaken in de gaten houdt, het Presidium. In dit Presidium zitten de 4 vier voorzitters van de commissies, plaatsvervangend voorzitter van de raad en de vaste voorzitter van de vanuit de raadscommissies. De leden van het presidium worden gekozen door de raad.

De samenstelling van de gemeenteraad wordt bepaald door de kiesgerechtigde bewoners van de gemeente 's-Hertogenbosch. Na de verkiezingen wordt vastgesteld welke partij de meeste stemmen heeft gekregen. Deze partij mag dan proberen samen met andere partijen een overeenkomst te sluiten waarin staat op welke wijze de stad voor 4 jaar wordt geregeerd. In het algemeen zal er samenwerking worden gezocht zodanig dat de betrokken partijen een meerderheid aan raadsleden heeft in de raad. Het is gebruikelijk dat elk van de deelnemende dan hun belangrijkste punten in het 'regeerakkoord' (Bestuursakkoord) opgenomen krijgen.

Als er een overeenkomst tussen meerdere partijen is, dan zullen deze partijen ook de wethouders in het college aanwijzen. De wethouders worden dus niet gekozen, maar benoemd. Wel kan de gemeenteraad beslissen dat een voorgedragen persoon niet geschikt is voor de functie van wethouder. De partijen die deel uitmaken van het college worden de coalitiepartijen genoemd, de overige partijen vormen de oppositie. De coalitiepartijen zijn alleen gehouden aan de afspraken die gemaakt zijn in het Bestuursakkoord. Zaken die niet in het akkoord staan, worden 'neutraal' behandeld in de gemeenteraad, waarbij een coalitiepartij ook tegen een voorstel kan stemmen.

De laatste gemeenteraadsverkiezing was op 16 maart 2022. Vanwege corona mocht er ook op 14 en 15 maart gestemd worden. De meeste landelijke politieke partijen doen ook mee met een lokaal programma aan de gemeenteraadsverkiezingen. Daarnaast zijn er meerdere lokale partijen die meedoen. Dit heeft er in geresulteerd dat er nu 16 fracties in Bossche gemeenteraad deelnemen. Dit is het landelijk gezien het hoogste aantal.

In de gemeenteraad zitten nu:
D66: 6 zetels + 1 wethouder
VVD: 5 zetels + 1 wethouder
GroenLinks: 4 zetels + 1 wethouder
PvdA : 3 zetels + 1 wethouder
Rosmalens Belang: 4 zetels + 1 wethouder
CDA: 3 zetels + 1 wethouder
De Bossche Groenen: 3 zetels
Leefbaar ’s-Hertogenbosch: 2 zetels
SP: 2 zetels
Partij voor de Dieren: 1 zetel
Volt: 1 zetel
Bosch Belang: 1 zetel
Gewoon Gedreven: 1 zetel
PVV: 1 Zetel
Voor Den Bosch: 1 zetel
50 Plus: 1 zetel

Daarnaast is er de Rekenkamer. De Rekenkamer van de gemeente is een onafhankelijk orgaan, ingesteld door de gemeenteraad. De leden worden voor 6 jaar gekozen. Momenteel zijn er 5 leden. De Rekenkamer levert met onderzoek een bijdrage aan een goed functionerende gemeente. Dit onderzoek kan gevraagd en ongevraagd uitgevoerd worden. Voor de komende 2 jaren staan de volgende onderwerpen op de planning:
- Toezicht en Handhaving milieu
- Wonen en Zorg
- Armoedebeleid en niet-gebruik voorzieningen
- Beleidsvisies en uitvoering
- Digitale dienstverlening aan inwoners
Er loopt al een onderzoek naar het Theater aan de Parade. De resultaten worden in juni/juli 2024 verwacht.

Auteur: Alfred Heeroma