Het nieuwe theater gezien vanuit de Casinotuin. Fotograaf: Alfred Heeroma - Bron: Den Bosch Politiek
In 1828 ontstond Sociëteit Casino. Deze vereniging bracht dans en toneel en ontstond vanuit de Papenhulst en daar vonden ook de voorstellingen plaats. In 1935 verhuisde ze naar Theater Casino dat ze zelf hadden gebouwd aan de Parade. In 1965 kwam het gebouw na een verkoop in handen van de gemeente, niet omdat de vereniging stopte (want ze bestaan nog steeds als VSC), maar over een strijd over vergoedingen en andere (toneel) afspraken. De gemeente kwam met nieuwbouw van het theater in 1975, maar de gemeente bleef overhoop liggen met de VSC. Het Theater Casino bleef zo heten tot 1994 toen het Theater aan de Parade ging heten. Zoals bekend is er ondertussen wederom een nieuwbouw, maar nog steeds is er bonje in het Bossche theaterwereldje.
Theater is een culturele aangelegenheid en dat is vaak niet een synoniem voor winstgevendheid. Hoewel de VSC zelf best over vermogen beschikt, is meermaals te lezen dat de opbrengsten van theater tegenvielen. De verkoop van het Casino aan de gemeente was onder ander ingegeven doordat de gemeente niet wilde betalen voor theatervoorstellingen. Toen ging het om 50.000 gulden. Na de nieuwbouw trok de gemeente ook al een eigen lijn en probeerde de VSC buitenspel te zetten. De vereniging was echter een motor achter tal van culturele zaken. Het bracht Boulevard of Broken Dreams naar de stad (overigens wel gesteund door de gemeente met 45.000 gulden) en daarvan plukt de stad nog steeds elk jaar de vruchten met Theaterfestival Boulevard.
VSC zat ook achter de komst van Theater Bis waaruit later de Verkadefabriek ontstond. Toch is er tussen de gemeente en het theatergebeuren een soort van haat-liefde relatie. Cultuur en daarmee ook theater vindt de gemeente belangrijk, maar ze weet ook dat het geld kost. Slechtst de grote voorstellingen kunnen zichzelf bedruipen, maar daar kun je niet een heel jaar een theater vullen. Daarvoor heb je ook kleinere voorstellingen nodig en die zijn vaak verliesgevend. De gemeente zit ook met meerdere petten op in de culturele wereld.
Veel culturele instellingen en groepen krijgen geld van de gemeente en provincie Brabant (subsidie) om producties te maken. Je hebt niets aan die producties als ze niet ergens vertoond kunnen worden, dus de gemeente subsidieert ook plekken waar die producties aan het publiek getoond kunnen worden. Dat is niet alleen het Theater aan de Parade (TadP), maar ook andere locaties zoals de Verkadefabriek. Maar dat de gemeente geld geeft, wil nog zeggen dat ze zeggenschap over de producties hebben, of toch wel?
Dat begon al ruim 15 jaar geleden. Toen werd bedacht dat het TadP niet meer van deze tijd was en er een verbouwing of liever nog nieuwbouw moest komen. Het begon al over de locatie, want moest het wel op dezelfde plek aan de Parade komen? Sommigen zagen wel wat in een plek in het Paleiskwartier. Er kwam een compleet plan met zelfs een prijskaartje van € 50 miljoen. Ook andere locaties kwamen in beeld, maar die verdwenen om diverse redenen uit beeld. Uiteindelijk won nostalgie het van een vernieuwend idee (en locatie).
Het verhaal rondom het theater werd een enorme show, waarbij ik me menigmaal afvroeg waarom er een nieuw theater moest komen, want voor theater kon je gewoon regelmatig in het bestuurscentrum terecht. Maar de gemeente zat en zit met handen en voeten gebonden. Niet alleen is ze eigenaar van het pand aan de Parade, ze is ook nog eens 100% eigenaar van de ZNTM (Zuid Nederlandse Theater Maatschappij) die voor de programmering en andere invulling van het theater zorgt.
Het gebouw kwam er na veel gesteggel, vertraging en een kostenoverschrijding van ruim € 20 miljoen. Een Rekenkameronderzoek liet zien dat de opeenvolgende colleges van B en W en de gemeenteraad veel fouten en missers hebben gemaakt, waarbij eigenlijk niemand goed inzicht had in het proces. Het nieuwe pand is er, al hoor ik ook geluiden dat er hier en daar nogal iets mis met dit pand, dat zaken niet functioneren en vorig jaar vielen een maand na de opening al gevelplaten naar beneden. Mooi dat je het (vochtige) weer dan de schuld kan geven.
Maar wat heb je aan een pand als er geen optredens zijn. Daar moet de ZNTM voor zorgen, maar ook daar bleek het een en ander mis. De planning was niet in orde en de Raad van Commissarissen (de gemeente) bonjourde de directeur naar buiten en zette een eigen pion (tijdelijk) in de leiding. En ja dan moet je een lekkende boot zo repareren dat deze niet zinkt. Een nieuwe theaterstuk bleek in de maak. Het kan gerepareerd worden, maar dan lopen de kosten wel op. Daarvoor zag de gemeenteraad zich afgelopen week geconfronteerd. Dan kun je discussiëren tot je een ons weegt, maar de stekker eruit trekken, ja dat kan niet. En zo ging de gemeenteraad schoorvoetend akkoord.
Eigenlijk is de fout al in 1965 begonnen toen ze een rijke club van elite mensen buitensloot en de gemeente besloot de zaken in eigen hand te nemen. Het is daarna eigenlijk nooit meer goed gekomen, simpelweg omdat politiek wel theater is maar theater geen politiek. Het beste wat de gemeente nu het beste kan doen, nu alle zaken geregeld lijken, is het gebouw en de programmering verkopen. Wellicht is de VSC bereid om een einde te maken aan deze theatersoap.
