Het valt niet mee om ambtenaar te zijn. Fotograaf: Alfred Heeroma - Bron: Den Bosch Politiek
Als het aan de Overheid ligt, werken we zoveel mogelijk in dienstverband. Dat is goed voor de continuïteit en behoud van kennis. Dat is vast waar, maar er is een keerzijde. Neem de gemeente 's-Hertogenbosch. Die is werkgever van zo'n 1760 mensen (althans FTE's in werkelijkheid zullen het wel circa 2000 mensen zijn). Nu is de laatste tijd vaak in het nieuws dat het niet zo goed gesteld is met de werkomstandigheden van de (bestuurlijke) ambtenaren. Deze week werd gemeenteraad geïnformeerd over allerlei zaken die er spelen om de organisatie te verbeteren. Als ik daar als buitenstaander naar kijk, vraag ik me af of er nog wel tijd is om te besteden aan de burger?
De drie speerpunten van de aanpak zijn Veiligheid, Gezondheid en Welzijn (VG&W). Dat klinkt als een goede basis. Veiligheid kan je op 2 manieren bekijken. De eerste is dat je in een fysiek veilige omgeving wilt kunnen werken. Goede stoelen, goede ventilatie, degelijk materiaal, fijn gebouw enzovoort. Is dat niet zo, dan kan er invloed zijn op je gezondheid en welzijn. Het tweede is dat je als individu veilig bent. Je werkt immers niet alleen, maar samen. Als de mensen waarmee je samenwerkt jou het leven zuur maken, dan zul je je vast minder veilig voelen en ook dat heeft invloed op je gezondheid en welzijn. Dat noemt men dan sociale veiligheid. Daar blijkt het vaak niet goed mee gesteld en nu komt men op de proppen met een programma 'Hart voor elkaar en de gemeente'.
Als ambtenaar werk je voor de burgers. Dat kun je alleen goed doen als je regelmatig in contact staat met die burgers. Dat valt vaak niet mee. Ik heb altijd de indruk dat veel ambtenaren achter het bureau zaken bedenken en dan met die bedenksels naar de burger toegaan tijdens inloopsessies of meepraatavonden. Tuurlijk zijn er ook burgers die zelf al naar de gemeente stappen om (meestal) hun ongenoegen te uiten. Tja een tevreden burger zul je niet zomaar het Stadskantoor binnen zien lopen.
Nu was jarenlang ook de ambtelijke organisatie een belemmering. Met regelmaat zag ik dat ambtenaren met burgers overlegden en vonden dat daar goede ideeën uit naar voren kwamen, maar dat leidinggevenden dat niet vonden. Gevolg, teleurgestelde burger en ambtenaar. De gemeente ziet dit ook en wil meer 'van buiten naar binnen' werken. Dat vraagt om een aanpassing van de organisatie binnen de gemeente. Daarvoor is het wel nodig dat ambtenaren meer autonomie krijgen, maar niet uit het oog verliezen dat ze een deel van de puzzel zijn. Alleen wel jammer dat gemeld wordt dat zaken beginnen bij de top. Het idee dat er sprake van bottom up moet zijn, is nog niet doorgedrongen. Sterker nog, het idee dat er sprake moet zijn van management blijkt nog goed verankerd. Maar dat zal ook wel te maken hebben met mijn idee dat werken in een vaste organisatie, helemaal niet zo verstandig is. Wat mij betreft valt veel management in de categorie bullshitbaan.
Deze week zat ik bij een participatie-avond over de mobiliteit rondom de Brede Bossche Binnenstad. Er werd op een duidelijke manier uitgelegd wat men wilde, maar de eerste vraag uit zaal was hoe dit paste in het bredere plaatje. Het gaat immers niet alleen om mobiliteit, maar ook over zero-emissie, toerisme, economie en wonen. Wethouder Geers moest op de bres van de ambtenaren springen en zei dat je ergens moest beginnen omdat als je eerst alles in wilt invullen, je nooit ergen mee van start kan gaan. Zal zeker waar zijn, maar hoe leg je dat gemiddelde burger uit?
Maar terug naar de ambtenaar en de werksituatie die sterk verbeterd moet worden. Ik noem maar wat kernwoorden uit het 'uitvoeringsplan vanuit onze waarden werken aan een veilige organisatie': agressie protocol, risico inventarisatie en evaluatie, werkbelevingsonderzoek, psychosociale arbeidsbelasting, herkennen ongewenst gedrag, dialoogtafels, ontwikkelgroep, trainingen, meldpunten en inclusief gedrag. Wellicht een beetje flauw van me om het zo bij elkaar te zetten, maar het geeft wel aan hoe lastig het is om in een organisatie te werken. Zeker een organisatie die een smoel naar buiten moet hebben, ze werkt immers voor de samenleving. Dat is toch wat anders dan een privaat bedrijf dat alleen maar voor winst op een product werkt.
Het is goed dat er ingezet wordt op verbetering van de werkzaamheden en veiligheid binnen de gemeentelijke organisatie, als maar niet vergeten wordt waarvoor ze eigenlijk werken, de burger.
