Iedere Nederlander mag zich vestigen waar hij of zij dat wil. Toch kan een gemeente restricties opleggen als daarvoor gegronde redenen zijn. Dat kan op basis van de Wet Bijzondere Maatregelen Grootstedelijke Problematiek (Wbmgp). Als men verwacht dat de vestiging van bepaalde personen een negatieve invloed heeft op een omgeving, dan kan er een restrictie worden opgelegd. In Den Bosch geldt een dergelijke restrictie in zes buurten.
Regelmatig doet de gemeente een wijk- en buurtmonitor en een veiligheidsmonitor. Dit doet ze om zo een beeld te krijgen van buurten en wijken en dan daar vervolgens beleid op te vormen. Dit kan bijvoorbeeld gaan over de veiligheid in de buurt of over een bepaald sociaal aspect. Dan kan de gemeente door het niet toestaan dat bepaalde personen zich in een buurt huisvesten voorkomen dat een bepaald aspect slechter wordt.
Sinds 2005 maakt de gemeente gebruik van deze mogelijkheid. Dit middel is een zwaar middel omdat het ingrijpt in individuele vrijheid. De gemeente moet dan gegronde redenen hebben dat een algemeen belang dan voorrang heeft. Een selectieve woningtoewijzing kan alleen als het gaat om een huurwoning via een corporatie. Hiermee maakt de gemeente dan ook afspraken dat die toekomstige bewoners eerst toetst. Dit heeft alleen nut in buurten waar relatief veel sociale huurwoningen aanwezig zijn.
Een dergelijke selectieve toewijzing van een woning mag alleen met toestemming van de verantwoordelijk minister en geldt voor vier jaar. De gemeente wil in vier buurten in Noord (Sprookjesbuurt, Muziekinstrumentenbuurt, Edelstenenbuurt en De Hambaken), Hinthamerpoort-Zuid en Gestelse Buurt een restrictie op het vestigen van mensen met een crimineel of overlastgevend gedrag. Het vestigen van dergelijke personen in deze buurten zou de veiligheid kunnen verslechteren.
De afgelopen periode gold voor deze buurten deze maatregel ook al. Er kan niet geconstateerd worden dat de situatie is verbeterd, maar wel dat deze niet is verslechterd. Bij de screening van nieuwe bewoners wordt samengewerkt met de politie en woningcorporaties. Het doel is een evenwichtige samenstelling van buurten.
In de afgelopen jaren is in een aantal buurten ook gekeken naar het inkomen van nieuwe bewoners. Dit middel wordt als niet-proportioneel gezien bij het verbeteren van de samenstelling van buurten en zal dan ook niet meer worden toegepast. Deze maatregel werd toegepast in de Sprookjesbuurt, Edelstenenbuurt en Muziekinstrumentenbuurt, maar komt nu dus te vervallen.
Los van de selectieve woningtoewijzing mogen woningcorporaties zelf ook criteria hanteren. Normaal hanteren de corporaties wachtlijsten, maar bewoners kunnen daarnaast ook een woning krijgen door loting of een voorrangsregel (bijvoorbeeld urgentieverklaring of vestiging statushouders). Dat zijn algemene regels en die vallen niet onder deze wet.
In de periode 2021-2025 zijn in de aangewezen buurten er 972 huisvestingsvergunningen verleend en zijn er 31 geweigerd. 20 aanvragen zijn ingetrokken omdat de toekomstige bewoners vooraf al zagen niet door de screening te komen. Bij een afwijzing geldt wel dat de betrokkenen voldoende mogelijkheid heeft om zich elders in de gemeente te vestigen.
Er zijn meer buurten die op basis van de monitoring in aanmerking zouden komen voor selectieve woningtoewijzing. De keuze voor de genoemde zes buurten is gebaseerd op een combinatie van inhoudelijke, juridische en praktische overwegingen.
Naar verwachting zal de gemeenteraad instemmen met deze regeling. Als ook de minister de regeling accordeert, dan kan deze op 18 november ingaan. Dat is datum waarop de huidige regeling afloopt.
