Column met zienswijze van schrijver. Fotograaf: Alfred Heeroma - Bron: Den Bosch Politiek
Op veel plekken staan hotels. In die hotels komen gasten. Dat kunnen mensen uit eigen land zijn, maar ook mensen van ver weg. Soms wordt zo'n hotel afgehuurd door een bedrijf bijvoorbeeld voor een 'heisessie'. Niemand die daar over klaagt, niemand die zich afvraagt wie er in het hotel verblijft of hoelang.
Dan komt er een organisatie die het hotel afhuurt voor 3 maanden en daar buitenlanders onderbrengt. Deze organisatie denkt dat de omgeving hier vragen over kan hebben en stelt omwonenden op de hoogte. Ineens breekt er veel onrust uit. Het gaat namelijk niet om een groep Amerikaanse zakenmensen, maar om vluchtelingen. Raar? Dat is wel wat er gebeurt is in Kijkduin.
Er gebeurt daar niets wat niet mag. Een toerist mag in de meeste gevallen zeker 90 dagen in ons land verblijven. Voor een asielzoeker ligt dat iets anders, maar je kan het eigenlijk als gelijkwaardig beschouwen. Maar zodra het woord asielzoeker valt, worden er allerlei associaties en voordelen opengetrokken. De vraag is of dit terecht is.
Je woont in een huis. Je betaalt ervoor in de vorm van huur of hypotheek. Dat geeft je gebruiksrecht en de mogelijkheid te doen in je huis wat je wilt, zolang het maar geen overlast geeft of strijdig is met algemene regels (een drugslab in je huis mag bijvoorbeeld niet). Je huis staat in een buurt, maar heb je daar iets over te zeggen? Eigenlijk niet. Zodra je de openbare weg opstapt is het niet meer aan jou om te bepalen wat daar gebeurt, maar aan iedereen. Die ruimte is namelijk van iedereen. Om dat goed in te regelen, hebben we overheden ingesteld (gemeente, provincie, rijk). Daarnaast hebben we een heel pakket aan regels waaraan die overheden (en burgers) zich moeten houden.
Voor de omgeving hebben we de regels vastgelegd in bestemmingsplannen. Daarin staat beschreven wat in een bepaald gebied wel en niet mag. Als een gebied is aangewezen als woongebied, dan mag je daar geen fabriek neerzetten. Als je dat wel wilt, moet je eerst het bestemmingsplan wijzigen. Op dat moment kun je als burger er iets van vinden.
Er 'iets van vinden' is nog wel iets anders dan 'recht hebben op'. Zo mag je je buurman een eikel vinden, maar dat geeft je nog niet het recht om hem in elkaar te slaan. Zo hoor je ook vaak 'er wordt niet naar me geluisterd'. Het kan best zijn dat er wel naar je wordt geluisterd, maar dat je gewoon je zin niet krijgt. Dat is nu eenmaal hoe een rechtsstaat werkt. Als je vindt dat je onterecht je zin niet hebt gekregen, kun je naar de rechter stappen en die kijkt dan of aan de bestaande regels is voldaan. Soms krijg je alsnog je zin, soms ook niet.
Als burger heb je in directe zin dus weinig te zeggen over wat er in je omgeving gebeurt. Dat doet de overheid. De overheid weet ook niet alles en weet ook niet altijd wat er in een buurt speelt. Daarom zal een overheid proberen zoveel mogelijk naar wensen en bedenkingen van de directe bewoners te luisteren. Daarmee krijgen bewoners een stukje participatie, maar dat is niet hetzelfde als het recht om te bepalen wat er gebeurt.
Als overheid is het ook niet altijd even gemakkelijk. Stel er is ergens een stuk grond. Nu kan het zijn dat de ene burger daar een park wil. Dan komt er een sportvereniging die er een sportvoorziening wil hebben en vervolgens komt er een zorginstelling die ruimte zoekt om een gebouw neer te zetten voor zorgverlening. Alle drie de bestemmingen hebben een doel waar wel begrip voor op te brengen is, maar uiteindelijk zal er maar 1 bestemming gekozen kunnen worden, waardoor anderen teleurgesteld zullen worden. Wie in de media kijkt, ziet dat de strijd voor 'hun keuze' vaak hard bevochten wordt, zelfs als de keuze is gemaakt.
Terug naar het hotel waar asielzoekers worden geplaatst. Heeft de burger daar iets over te zeggen? Nee, daar heeft ze niets over te zeggen. De bestemming van het hotel is om gasten te ontvangen en dat mogen ook asielzoekers zijn. Dat een eigenaar er voor kiest om het hotel voor langere tijd te verhuren aan het COA of een gemeente, doet daar niets aan af.
Heeft de gemeente er dan niets over te zeggen? Een beetje. De gemeente is namelijk verantwoordelijk voor de veiligheid op straat. Als er een gegronde reden is dat het gebruik van het hotel leidt tot onveiligheid op straat, dan kan de gemeente voorwaarden stellen. Dat is niet anders dan bij een horeca-instelling of een winkel. Een café is niet alleen verantwoordelijk wat er in het café gebeurt, maar ook wat bezoekers tot 25 meter rondom het café doen. Zo zijn er gemeenten die het niet toestaan dat cafébezoekers buiten het café glaswerk mogen hebben.
Als een gemeente iets te zeggen heeft, hebben burgers daarmee ook niet iets te zeggen? Ja dat kan, maar het hebben van inspraak, wil niet zeggen dat je als burger ook gelijk krijgt. Als burger kun je de gemeente aanspreken als rondom een hotel echt ineens de situatie een stuk onveiliger wordt. Dan is het aan de gemeente om dat op te lossen of uit te leggen. Op basis van vooroordelen kun je lastig beslissingen nemen.
Stel het crimineel gedrag onder Nederlanders is 2%, maar onder asielzoekers 3%. Dan kun je stellen dat asielzoekers 50% meer crimineel zijn. Dat argument wordt vaak gebruikt, maar is eigenlijk een vooroordeel. Je gaat er dan vanuit dat 3% criminaliteit niet acceptabel is, maar dat geldt dan ook voor Nederlanders. Deze manier van zaken bekijken, leidt nogal eens tot verhitte discussies.
Ook in Den Bosch zitten asielzoekers. Zo'n 300 op het Hypeco terrein (Autotron) en 75 bij Kasteel Meerwijk. In het algemeen veroorzaken deze bewoners weinig overlast. Ja, er zijn incidenten, maar dat is ook niet zo heel verwonderlijk als je getraumatiseerde mensen met een verschillende achtergrond bij elkaar zet. Zijn die incidenten goed te praten? Nou nee, maar ze worden wel vaker breder uitgemeten in de media dan incidenten met Nederlanders.
Beide locaties moeten in medio 2024 dicht en moeten deze mensen elders worden opgevangen. Primair zal dat zijn in het Mövenpick Hotel (250 asielzoekers). Opvang daar kan met zelfde redenatie als hierboven beschreven. Op zich is hier niet al te veel bezwaar tegen.
Een tweede locatie, circa 500 meter verderop, is het terrein van de voormalige Kruithoorn. Hier moeten 350 asielzoekers komen. Daarvoor zijn nu nog geen voorzieningen. Die moeten nog gebouwd/aangelegd worden. Hier is wel verzet tegen, maar waarom eigenlijk?
Het meest gehoord is dat een totaal aantal van 600 asielzoekers aan de rand van een buurt met 1600 inwoners teveel is. Daar is iets voor te zeggen. De voorzieningen in de buurt zijn niet ingericht om zoveel meer mensen te voorzien. Denk aan drukte in supermarkten/winkels en andere maatschappelijke voorzieningen. Dat zou je kunnen opvangen met voorzieningen op het terrein zelf. Maar een uitbreiding van het aantal bewoners is een zwak argument, want dan zouden de bewoners van Boschveld, Het Zand en Orthen ook op de barricade moeten, want daar komen zo'n 2500 nieuwe bewoners.
Een ander argument is toename van overlast. Dan ga je ervan uit dat asielzoekers voor overlast zorgen. Een aantal zal dat zeker doen, maar de vraag is of dit tot grote problemen leidt. Bij de opvang is immers toezicht en de gemeente moet gewoon zorgen voor de orde op straat. Bij voorbaat verwachten dat dit niet goed verloopt, is een vorm van wantrouwen. Natuurlijk kun je uitgaan van het principe 'better safe than sorry', maar dat is een afweging die in dit geval bij de gemeente ligt, niet bij de bewoners.
Een ander argument is dat het gebied niet geschikt is voor bewoning. Ook daar is iets voor te zeggen. De grond is vervuild en ligt vlakbij een snelweg. Dat eerste is waar, maar ook daar zijn regels voor en het een taak van de gemeente om daar juist mee om te gaan. Het argument van de snelweg is minder valide, omdat het Hotel zelfs dichter bij de snelweg ligt.
Het vervelende is dat bij asielzoekers mensen meteen met hun hakken in het zand vliegen. Er wordt sneller gezocht naar waarom het niet zou moeten, dan naar kansen die vestiging van asielzoekers kan bieden. Als je alleen maar problemen ziet, maar geen kansen, dan is de kans dat je vooruit komt in het leven niet echt groot. Soms moet je zelfs een stapje terug doen om anderen een kans te bieden. Het zou zomaar kunnen zijn dat je er later iets voor terugkrijgt.
